Star Wars: een ode aan John Williams

Star Wars: een ode aan John Williams

19 juli 2016 Uit Door Bas van Dun

John Williams. Bij het horen van deze naam schieten behoorlijk wat iconische klanken door mijn hoofd. Ik hoor de Throne Room, ik zie hoe E.T. met zijn fiets omhoog vliegt, ik voel de angst door de bekende tonen van Jaws. De man heeft ons enorm veel soundtracks gegeven in zijn verleden, soundtracks die we vandaag de dag allemaal mee kunnen neuriën. Nu de man een Life Achievement Award heeft gewonnen kan ik niet anders dan hem deze maand in de spotlight zetten.

Want weet dit; AFI, het bestuur achter de award, heeft nooit eerder een componist van filmmuziek voorzien van deze prijs. Ja, George Lucas mocht er eerder eentje ontvangen, alsook zijn vriend Steven Spielberg. Maar nu John Williams deze ook op zijn naam mag schrijven, heeft het belangrijke trio stuk voor stuk de award op de mantel staan. En zeg nu eerlijk; John Williams verdient deze prestigieuze prijs helemaal, toch? Natuurlijk is dit een Star Wars-website en zijn we misschien een beetje partijdig, maar wanneer we kijken naar het complete oeuvre van de man, dan kunnen we niets anders dan zeer onder de indruk zijn.

De man heeft letterlijk de soundtrack van mijn jeugd gecreëerd. Niet alleen de iconische muziek uit Star Wars knalde bij een jonge Bas steeds uit de speakers, ook de muziek uit E.T., Indiana Jones, Superman, Indiana Jones, Jurassic Park en later Harry Potter werden steevast gedraaid bij mij thuis. Terwijl ik dit schrijf hoor ik de muziek in mijn hoofd aan me voorbij trekken, gelinkt aan fantastische avonturen die ik in de bioscopen heb mogen beleven. Ik zie die T-Rex op me af komen. Ik voel de magie van Zweinstein. En ik weet hoe het voelde toen E.T. onze planeet verliet. Williams weet steeds weer de juiste snaar te raken.

Maar waarom ik Williams zo goed vind? Het is geen eenduidig antwoord. Ja, ik kan ook genieten van de klanken van Hans Zimmer, een Danny Elfman of een van de vele andere componisten die in Hollywood hun ding doen. Maar het is juist de stijl van Williams die mij zo aan weet te spreken. Zijn gave om beelden aan te voelen en de kennis die hij heeft om te weten hoe beelden moeten klinken. De opbouw die je in zijn muziek hoort, hoe klein of groot dan ook. De emotionele band die hij met je schept tijdens het zien van de films. Wat wist je dat je de theme van E.T. door de hele film af en toe kunt horen, verstopt in kleine, haast onherkenbare stukken muziek, maar dat deze pas tot uiting komt wanneer de film hier om vraagt? Williams laat je kennis maken met dat wat gaat komen, maar geeft het je pas wanneer je het nodig hebt. Wanneer de film het nodig heeft. En op dat moment heb jij, misschien zelfs onbewust, de emotionele connectie met de muziek al gemaakt.

Want dat is wat Williams doet. Meer dan elke andere componist. Williams schrijft geen muziek, Williams schrijft een verhaal. Zijn muziek vertelt een verhaal, net zoals de beelden van de regisseur dat doen. Star Wars moest vanaf dag één een stomme film zijn, een film die zonder geluiden moest werken. Een film die vertelt moest kunnen worden door de muziek die er achter zit. En met die insteek is Williams gaan schrijven. Wanneer dialogen weg zouden vallen, moest de muziek de film kunnen dragen. Williams brengt het Star Wars verhaal nogmaals, in audiovorm.

Nergens komt dit zo goed naar voren als in The Phantom Menace. Williams stopt in deze film een kleine easter egg, die verhalend enorm veel om het lijf heeft. Denk aan de laatste scene van de film. Een feest op Naboo, de droids zijn verslagen, iedereen is vrij. Schepen gooien vuurwerk naar beneden, mensen staan te juichen en op de trappen bij het kasteel staat een jonge Jedi met daarbij Palpatine. De feestelijke muziek klinkt uit je speakers.Het leven is goed. Tenminste, dat lijkt zo. De beelden vertellen je dat iedereen blij is, maar Williams laat zich van een andere kant zien. De muziek die je hoort, Augie’s Great Municipal Band, klinkt misschien wel heel feestelijk, maar wanneer je deze vertraagt hoor je duidelijk de klanken van de Emperor. Palpatine weet Skywalker hier al in de gaten te houden. Een voorbode voor dat wat gaat komen. Maar het gaat verder dan dat. Het themalied voor Luke en Leia bijvoorbeeld. Het is zo bekend bij ons, we hebben het vaak in onze oren mogen verwelkomen. Dat dit lied begint met dezelfde noten en klanken als de main theme van de complete serie, mag dan ook geen geheim zijn. Williams bevestigd hier dat Star Wars het verhaal van deze tweeling is, niet alleen in video maar ook op het gebied van de muziek.

Met 84 jaar op de teller is Williams nog steeds bezig met het schrijven van muziek. Hij heeft in zijn leven enorm veel mogen betekenen voor filmmuziek in diverse franchises. Geen andere componist is zo iconisch in zijn werk te noemen als dat Williams is. De man heeft die award dan ook enorm verdiend. De vraag is alleen; waarom heeft het zo lang moeten duren?