Review: Tell me Why

Waar games ooit als doel hadden om de speler zoveel mogelijk kwartjes in machines te laten gooien, is het medium uitgegroeid tot zoveel meer dan dat. Het brengt prachtige verhalen, is een bron van creativiteit en zorgt voor vriendschappen die sterk zijn, ook al zitten mensen duizenden kilometers van elkaar vandaan. Sinds een aantal jaar doen games echter ook meer. Het maakt zware onderwerpen bespreekbaar.

Een goed (en redelijk recent) voorbeeld hiervan was Hellblade. De game liet in een epische setting zien hoe het is om door het leven te gaan met een zware depressie, gecombineerd met psychische klachten zoals psychoses, inclusief het horen van stemmetjes. Het spel liet mensen zonder deze klachten inzien hoe zwaar het leven is wanneer je een psychose hebt. Daarnaast zorgde het ervoor dat mensen met psychoses juist makkelijk uit konden leggen wat ze doormaakte, elke dag van hun leven. De game is op zo’n moment zoveel meer dan een stukje entertainment. De kunstvorm wordt gebruikt om dingen bespreekbaar te maken, om duidelijkheid te scheppen, om mensen te onderwijzen. In de nieuwe game van Dontnod, de studio achter Life is Strange, wordt dit ook gedaan.

Tell Me Why is, net als Life is Strange, een game die is opgeknipt in losse episodes. Hierdoor geeft de ontwikkelaar je een week de tijd om een aflevering te spelen en even na te denken en te reflecteren op dat wat je hebt gespeeld, voordat de volgende content zich aandient. Een gevierde vorm voor deze verhalende avonturen. Een manier die voor Life is Strange goed uit wist te pakken omdat de regie rondom het verhaal hier kort en strak gehouden kan worden. Per episode ben je zo’n twee tot drie uur bezig.

In het verhaal ontmoet je Alyson en Tyler Ronan, twee zusjes die inmiddels als broer en zus door het leven gaan. De eerste transgender hoofdpersoon in een videogame is dan ook een feit. Dontnod heeft met experts en instanties samengewerkt om dit zo realistisch mogelijk in beeld te brengen, maar maakt er nooit een focuspunt in het verhaal van. Tyler is Tyler, een persoon die zichzelf wil zijn. En dat is toevallig een man, geboren in een vrouwenlichaam.

Alyson en Tyler zien elkaar voor het eerst nadat hun moeder jaren geleden een tragische dood gestorven is. Tijdens de tocht naar het huis waarin ze opgegroeid zijn komen diverse herinneringen boven, sommige goed, sommige niet. Herinneringen kunnen vertekend zijn en de tweeling herinnert niet alles hetzelfde, dus ondersteunen ze elkaar om tot een waarheid te komen. Tell Me Why is dan ook een game die sterk de focus legt op de personages en het verhalende aspect. Zo zijn de grote keuzes die je normaliter in games als deze maakt (en later effect hebben op je verhaal) hier ook wel aanwezig, al zijn ze veel subtieler om het intieme gevoel van de game nooit te verliezen.

De jeugd van Tyler en Alyson was niet makkelijk. De game start dan ook met de waarschuwing dat er vormen van kindermishandeling, traumatische gebeurtenissen, het falen van de mentale gezondheid en harde momenten voor kunnen vallen. Niet de meest lichte onderwerpen wanneer je op een vrije avond even wil relaxen met je videogame. Maar door dit visueel te maken en er zelf een ‘actieve rol’ als speler in te hebben, is de impact op je bijzonder groot. Ook omdat je niet alleen de acties van beide personages moet bepalen, maar zelfs hun gedachten kunt horen (en beïnvloeden). Doordat de tweeling een bijzondere band heeft, kunnen ze met elkaar praten op een paranormale manier. Ze horen elkaar in hun hoofd, als een menselijke walkie talkie. Daarnaast kunnen ze samen hun herinneringen opnieuw beleven om achter de harde waarheid te komen en trauma’s achter zich te laten en af te sluiten.

Chapter 1
Een herinnering kan gebeurtenissen van vroeger verduidelijk. Het kan er ook voor zorgen dat gebeurtenissen in een ander perspectief gezet worden. Want is een herinnering niet precies dat? Een gebeurtenis vanuit een bepaald perspectief? Wat als gebeurtenissen uit het verleden, die zo belangrijk en zo tekenend voor je zijn geweest, misschien helemaal niet zijn geweest zoals je dacht omdat je niet alle feiten op een rij had? Kan een recente ontdekking een nieuw perspectief schijnen op een traumatische herinnering? De eerste aflevering van Tell Me Why begint op schokkende wijze; de moord op een vrouw door haar eigen jonge dochter. Het is een begin van een trage achtbaanrit waarbij Alyson en Tyler op elkaar moeten vertrouwen wanneer hun eigen herinneringen van traumatische gebeurtenissen misschien niet kloppen. Wanneer het ouderlijke huis verkocht moet worden blijken snel diverse feiten van vroeger niet te kloppen. Om alles af te sluiten en eindelijk een eigen leven te kunnen starten, moet onderzoek gedaan worden. Maar geeft iedereen wel de waarheid? Vertel jij als speler zelf wel de waarheid? Door zelf keuzes te maken die impact hebben op het verhaal heb je beide personages onder de knoppen. Je merkt de band tussen de tweeling en hoe een bepaalde gebeurtenis hun geschapen heeft tot de man en vrouw die ze nu zijn. Chapter 1 gooit je meteen in het diepe, en hoewel deze game nergens snelheid heeft zitten, vlieg je er zo doorheen. Hoewel de gameplay enorm veel lijkt op Life is Strange, weet Dontnod het verhaal zo realistisch te brengen dat niet alleen Tyler en Alyson willen weten wat er gebeurde met ze, maar ook jij….

Chapter 2
Wanneer er puntjes op de i zijn gezet resulteren de antwoorden in meer vragen. Wetende dat je niet altijd zomaar kunt vertrouwen op jezelf en de herinneringen die je bij je draagt, is Chapter 2 een hoofdstuk dat op alle punten trager is dan het eerste deel. Echter, waar de storytelling misschien geen gigantische stappen lijkt te nemen en de pacing laag ligt, is de impact wederom flink aanwezig. In elke goede trilogie is het deel in het midden de belangrijkste. Het is het deel waarin de grootste klappen vallen, waar mogelijk de verhaalvertelling wat zwaarder en duisterder mag worden. Waar het hoofdpersonage meer te verliezen gaat krijgen. In Tell Me Why is dit ook het geval. Want onder de trage beelden, de vele dialogen en puzzels ligt een basis die zo krachtig is dat je door wil spelen. Het is in dit hoofdstuk dat ik echt ben gaan geven voor de broer en zus in het spel. Het is hier dat ik met een zware hartslag in mijn keel naar bepaalde mogelijke conclusies aan het werken was. En hoewel de belangrijkste conclusie nog ver vooruit lijkt te liggen, is het wachten op het derde en laatste hoofdstuk niet bepaald makkelijker geworden.

Chapter 3
Het begin van het derde en laatste hoofdstuk is intens. De conclusies komen je kant op, maar de emoties spelen mee. Gedachten aan vroeger bepalen de toekomst, maar moeten misschien ook losgelaten worden om het heden te kunnen accepteren. Het verhaal loopt misschien niet zoals je verwacht, maar duidelijk is dat dit persoonlijk mijn favoriete gedeelte was van de game. Nieuwe banden worden geschapen, oude banden op de proef gesteld. Maar het doel is duidelijk. De waarheid is belangrijk, ook wanneer deze schade kan brengen aan mensen om je heen. Ook hier zet de game je vaker dan eens voor een lastige keuze. Stoot je mensen af of omarm je ze zoals ze zijn. Is een persoon de ik van binnen of zijn uiterlijke kenmerken belangrijk om een identiteit te bepalen. De keuze ligt niet zozeer in de game, het antwoord is te vinden in jezelf.

Net als in Life is Strange bestuur je je personage door vooropgezette gebieden om zo langzaam door het verhaal heen te gaan. Hier en daar moet je een puzzel oplossen om verder te komen. De omgeving in de gaten houden is dan ook een belangrijke factor, het kleinste detail kan het grootste effect hebben. Ook is het mogelijk om hierdoor oude herinneringen terug te vinden en deze ‘te bekijken’ op de originele plek waar de gebeurtenis een herinnering werd. Weet dus wel dat je tijdens Tell Me Why heel veel naar video zit te kijken. Dit is zo’n titel die je een paar minuten laat spelen en daarna trakteert op een filmpje, om weer over te gaan in gameplay met een aansluitende video. Het verhaal is en blijft de focus door de gehele game, jij bent echter op sommige momenten de regisseur door de keuzes die je maakt. De game voelt dan op tijden ook meer als een interactieve film. Een interactieve film met zware onderwerpen. Nogmaals; het feit dat de game in drie delen is geknipt doet de game zoveel goed. Het zette me aan tot nadenken over wat ik net speelde, over de impact die het had.

Tell Me Why is geen game die je speelt wanneer je onderuitgezakt op de bank even wil genieten van een spel. En dat is exact de bedoeling van de ontwikkelaar. De game wil jouw volle aandacht, zelfs wanneer de gameplay even bijzonder traag is. Je moet het verhaal niet alleen beleven, je moet het voelen. En het wil dat je aan het denken gezet gaat worden wanneer de credits lopen. Bijzonder zware onderwerpen passeren je scherm wanneer je de game van voor tot achter weet te voltooien. Onderwerpen die je niet snel gaat vergeten. De game brengt je wat bij, hoopt dat dingen makkelijker bespreekbaar worden en dat mensen zich kunnen identificeren met de personages om zo hun manier te vinden om zichzelf te kunnen (of durven) uiten. Tell Me Why is daarom meer dan een game, het is haast therapie te noemen. Het is fantastisch dat games dit tegenwoordig kunnen doen, toch?

Het is moeilijk om deze game zomaar aan iedereen aan te raden. Dit is geen titel die iedereen zal kunnen waarderen. Het spel is sloom, bijzonder filmisch ingesteld (waardoor de gameplay vaak niet meer is dan het kiezen van een dialoog optie of het lopen van puzzel naar puzzel) en wil een heftige boodschap op je overbrengen. Wanneer Life is Strange je ding was, kun je blind met Tell Me Why aan de slag. Wanneer je op zoek bent naar een game die je tijd en aandacht vraagt en waar meer uit te halen is dan gewoon een leuke ervaring, zou je echt even bij deze game moeten kijken. Ben je meer op zoek naar snelle actie, dan is Tell Me Why niet voor jou.